Dijkstra算法(朴素实现、优先队列优化)

  Dijkstra算法只能求取边的权重为非负的图的最短路径,而Bellman-Ford算法可以求取边的权重为负的图的最短路径(但Bellman-Ford算法在图中存在负环的情况下,最短路径是不存在的(负无穷))。

算法原理

  Dijkstra算法本质上是一种贪心算法,1959年,Edsger Dijkstra提出了该算法用于解决单源最短路径问题,即在给定每条边的长度\(\mathcal{l}\),求取源节点s到其它所有节点的最短路径。Dijkstra算法维护一个节点集合S,S中的节点到源点的最短距离d已经确定了,即“Explored”。

  初始化时,\(S={s},d(v)=0\),接下来开始循环,对于每一个节点\(v\in V-S\),选出到集合S的距离最近的节点\(v^*\),即最小化下面这个问题:
\begin{equation}
d'(v)=\min_{e=(u,v):u\in S}d(u,v)+\mathcal{l}_e
\end{equation}
我们将\(v^*\)加入到集合S,并定义\(d(v^*)=d'(v^*)\)。然后继续下一次循环。

  算法伪代码如下:


Dijkstra算法伪代码

图1 Dijkstra算法伪代码

复杂度分析

朴素实现

  每次while循环,将1个节点加入集合S中,所以共n-1次外层循环。对于一个有m条边的图而言,求解式(1)最坏情况下,需要遍历所有的边,即需要\(\mathcal{O}(m)\)的时间复杂度,所以程序整体的时间复杂度为\(\mathcal{O}(mn)\)。如果看下文例题中POJ2387的朴素实现,可能会发现算法复杂度是\(\mathcal{O}(n^2)\),不是\(\mathcal{O}(mn)\)。但其实在例题中,在输入时,每两个节点间只有一条边相连(如果有多条,则只保留最短的一条),另外,每次将节点v_opt新加入S中时,我们会更新v_opt节点相邻的节点的\(d'(v)\)的值,并将其存储在数组中。从而每次求解式(1)时,我们只需要遍历非S集合的节点的\(d'(v)\)值,就能得到式(1)的答案,从而降低了求解式(1)的复杂度(降为\(\mathcal{O}(n)\)),整体复杂度降为\(\mathcal{O}(n^2)\),而对于一般情况,理论上的复杂度就是\(\mathcal{O}(mn)\)

优先队列优化

  上文中提到将非S集合的节点的\(d'(v)\)值存储在数组里,每次遍历数组得到式(1)的答案(即\(d'(v)\)的最小值),而这一个地方还可以进一步优化,采取优先队列存储非S集合的节点,节点对应的\(d'(v)\)作为键值,若采用二叉堆实现优先队列(可以参考优先队列及(二叉)堆),每次只需要\(\mathcal{O}(\log n)\)的时间即可求得\(d'(v)\)的最小值(得到最小值后需删除该值)。

  优先队列实现的伪代码如下:


Dijkstra优先队列实现算法伪代码

图2 Dijkstra优先队列实现算法伪代码

  若图有n个节点,m条边( \(m\gen\)),该算法对每个节点调用一个INSERT操作和DEL-MIN操作,总共m条边,for循环总共有m次,调用DECREASE-KEY最多m次,而每次INSERT、DEL-MIN、DECREASE-KEY操作的时间都是 \(\mathcal{O}(\log n)\),则总体而言时间为 \(\mathcal{O}((n+m)\log n)\)。对于稀疏图而言,即若 \(m=o(n^2/\log n)\) \(^{[2]}\),总体时间为 \(\mathcal{O}(m\log n)\),较朴素实现是有明显改善的。

例题

POJ2387

  典型Dijkstra模板题,需要注意不同landmark(节点)间的路径可能有多条,这是一个WA点,若用邻接矩阵存储图,解决办法是只保留最短的一条路径。若用邻接表存储图,则不需要对重复边进行特别处理。

朴素实现

  用explored数组来标记是否属于集合S,外层for循环共执行n次,每次标记一个节点,循环内遍历非S集合的节点,求出到S集合的距离最短的节点v_opt,然后更新与v_opt相邻的节点\(d'(v)\)(即distance数组)的值。整体复杂度\(\mathcal{O}(n^2)\)

Result: 4280kB, 125ms. 说起来POJ的Time不是很固定啊,同样的代码,上次是63ms,这次是125ms。

#include <stdio.h>
#include <string.h>
#include <limits.h>
#include <queue>

int t, n;
int adjacency_matrix[1005][1005];
int distance[1005];
int explored[1005];//标记是否属于集合S

void DijkstraSimple() {
    distance[n] = 0;
    for (int i = 1; i <= n; i++) {//每次将一个节点加入S,共循环n次
        int min = 0x3f3f3f3f;
        int v_opt;//最小化式(1)的节点
        for (int v = 1; v <= n; v++)//找出S集合中最小化式(1)的节点
            if (!explored[v] && distance[v] < min) {
                min = distance[v];
                v_opt = v;
            }
        explored[v_opt] = 1;
        for (int v = 1; v <= n; v++)
            if (!explored[v])//v未添加进集合S且v_opt、v之间有边相连
                distance[v] = std::min(distance[v], distance[v_opt] + adjacency_matrix[v_opt][v]);
    }
}

int main() {
    while (scanf("%d %d", &t, &n) != EOF) {
        memset(adjacency_matrix, 0x3f, sizeof(adjacency_matrix));
        memset(distance, 0x3f, sizeof(distance));
        memset(explored, 0, sizeof(explored));
        int u, v, length;
        for (int i = 1; i <= t; i++) {
            scanf("%d %d %d", &u, &v, &length);
            if (adjacency_matrix[u][v] > length) {//两个landmark之间可能有多条路,这是一个WA点,有多条路时,取length最小的路
            adjacency_matrix[u][v] = length;
            adjacency_matrix[v][u] = length;
            }
        }
        DijkstraSimple();
        printf("%d\n", distance[1]);
    }
    return 0;
}

优先队列实现

  图2优先队列实现的伪代码中,要求通过decrease_key函数改变特定节点\(v\)的键值,但实际上,正如我的优先队列及(二叉)堆这篇博客中提到的,优先队列的基本操作并不包含改变特定节点的键值。在优先队列及(二叉)堆库函数实现小节中,我也提到可以通过维护一个position数组来实现改变特定节点的键值。下列代码正是基于这种思路实现改变特定节点的键值。

  Result: 388kB, 16ms; 388kB, 32ms. POJ的Time确实不太稳定,同样的代码,隔十分钟提交的结果就不太一样。但是相对朴素实现速度提高很多。

/*
    自己实现的堆算法,通过position记录下元素在堆(数组)中的位置,可以直接更改特定编号的元素的键值
*/
#include <stdio.h>
#include <math.h>
#include <string.h>
#include <algorithm>

//上限
#define N (1000 + 10)
#define M (4000 + 10)//无向图,应大于边数量的2倍

#define parent(i) (int)floor(i/2)
#define left(i) i * 2
#define right(i) i * 2 + 1

struct element {
    int number;//元素编号
    int key;//元素键值
    element() {}
    element(int number, int key) : number(number), key(key) {}
};
element A[N];//存储最小堆
int position[N];//存储元素在堆(数组)中的位置
int min_heap_size;
int explored[N];//标记是否属于集合S
int distance[N];//距源点的最短距离

int t, n;
struct edge {//通过链表存储边
    int v, length, next;
};
edge e[M];
int head[N];//节点的第一条边在e数组中位置
int num_of_edges;

int add_edge(int u, int v, int length1, int length2) {
    int& i = num_of_edges;

    e[i].v = v;
    e[i].length = length1;
    e[i].next = head[u];
    head[u] = i++;

    e[i].v = u;
    e[i].length = length2;
    e[i].next = head[v];
    head[v] = i++;
    return i;
}

template<class T> void exchange(element* array, int i, int j) {
    position[A[i].number] = j;//交换两者的位置
    position[A[j].number] = i;
    T temp = array[i];//交换二者的数据
    array[i] = array[j];
    array[j] = temp;
}

//最小堆
void heap_decrease_key(int i, int key) {
    if (key > A[i].key)
        printf("error: new key is bigger than current key.");
    A[i].key = key;
    while (i > 1 && A[parent(i)].key > A[i].key)
    {
        exchange<element>(A, i, parent(i));
        i = parent(i);
    }
}

void min_heap_insert(element elem) {
    min_heap_size++;
    A[min_heap_size].number = elem.number;
    A[min_heap_size].key = 0x3f3f3f3f;
    position[elem.number] = min_heap_size;//记录下位置
    heap_decrease_key(min_heap_size, elem.key);
}

element heap_minimum() {
    return A[1];
}

void min_heapify(int i) {
    int l = left(i), r = right(i);
    int smallest = i;
    if (l <= min_heap_size && A[l].key < A[i].key)
        smallest = l;
    if (r <= min_heap_size && A[r].key < A[smallest].key)
        smallest = r;
    if (smallest != i) {
        exchange<element>(A, i, smallest);
        min_heapify(smallest);
    }
}

element heap_extract_min(void) {
    element min = A[1];
    position[A[min_heap_size].number] = 1;//heap_size位置的挪到1的位置
    A[1] = A[min_heap_size];
    min_heap_size--;
    min_heapify(1);
    return min;
}

void DijkstraPriorityQueue() {
    min_heap_insert(element(n, 0));
    distance[n] = 0;
    for (int i = 1; i < n; i++)//将所有节点都放入优先队列中
        min_heap_insert(element(i, 0x3f3f3f3f));
    for (int i = 1; i <= n; i++) {//每次把一个节点从优先队列中取出加入到S中,外层循环n次
        element front_elem = heap_extract_min();
        int u = front_elem.number;
        explored[u] = 1;
        distance[u] = front_elem.key;
        for (int j = head[u]; j >= 0; j = e[j].next) {//遍历u出发的所有边
            int v = e[j].v;
            if (explored[v])
                continue;
            if (A[position[v]].key > distance[u] + e[j].length)
                heap_decrease_key(position[v], distance[u] + e[j].length);
        }
    }
}

void Init() {
    min_heap_size = 0;
    memset(position, -1, sizeof(position));
    memset(explored, 0, sizeof(explored));
    memset(distance, 0x3f, sizeof(distance));
    num_of_edges = 0;
    memset(head, -1, sizeof(head));
}

int main() {
    while (scanf("%d %d", &t, &n) != EOF){
        Init();
        int u, v, length;
        for (int i = 1; i <= t; i++) {
            scanf("%d %d %d", &u, &v, &length);
            add_edge(u, v, length, length);
        }
        DijkstraPriorityQueue();
        printf("%d\n", distance[1]);
    }
    return 0;
}

参考:

[1] 算法设计
[2] 算法导论

猜你喜欢

转载自www.cnblogs.com/wtyuan/p/12071021.html